Ferdinand Bordewijk - Bint

Algemene informatie

Auteur : Ferdinand Bordewijk

Titel : Bint

Jaar van uitgave: 1934

Druk: staat niet vermeld

Aantal pagina’s: 78

Genre: Psychologische roman

Samenvatting

Als nieuwe leraar wordt De Bree aangenomen op een middelbare school. Aan het hoofd staat directeur Bint. Volgens Bint sluit het onderwijssysteem slecht aan op de eisen van de maatschappij. Na veel kritiek van buitenaf worden er echter geen nieuwe leerlingen toegelaten, de school sterft langzaam uit. Voor een betere aansluiting is hij van mening dat het onderwijssysteem moet veranderen. Op deze school heerst dan ook een stalen tucht, die vijf jaar tevoren is ingevoerd. Een ‘product’ van deze tucht is klas 4D (‘de hel’). Bint: "Die klas is uniek. Zo één heb ik er nog nooit kunnen vormen, vóór deze." De Bree denkt dat hij mentaal en fysiek sterker is dan de klas en verklaart hen de oorlog "zonder ophouden, het hele schooljaar door ….". De voorgaande leraar van ‘de hel’ is er weggepest. De Bree past zich, net als alle andere leraren , al snel aan het systeem van Bint aan en is het met hem eens over de manier van lesgeven. Hij laat leerlingen op zaterdag terugkomen en kleineert hen.

Na ontvangst van een slecht kerstrapport en dus verwijdering van school, pleegt de leerling Van Beek zelfmoord. Bint wist dit van tevoren, maar hij nam geen maatregelen. Er ontstaat een oproer onder de leerlingen, maar ‘de hel’ slaat deze neer, geïnstrueerd door Bint. Op een stoïcijnse manier zegt hij: "De school komt er beter uit te voorschijn. Aardbeving is meestal bergvorming, en ons ontzag gaat naar de bergen.". Als tegenstanders van Bint een opstand hebben op het schoolplein, wordt die neergeslagen door ‘de hel’. De tegenstanders worden van school gestuurd, en de school is nu gezuiverd.

Tijdens een schoolreis worden twee leerlingen door een medeleerlinge zwaar afgestraft, omdat ze, tegen de instructies in, hun eigen gang gaan. 

Aan het einde van het schooljaar besluit De Bree toch les te blijven geven, waar hij eerst van plan was na 1 jaar te stoppen. Na de vakantie hoort hij dat Bint ontslag heeft genomen. Hij heeft zich het incident met Van Beek toch meer aangetrokken. Hierdoor blijkt dat Bint niet opgewassen was tegen zijn eigen systeem. Alle leraren zijn verslagen en Donkers neemt zijn plaats in. De Bree wil Bint thuis nog opzoeken, maar treft hem niet thuis. Klas 4D is overgegaan naar de examenklas, maar De Bree wil nog steeds geen vrede met hen sluiten. Het blijft oorlog.

De Nieuwe Zakelijkheid

Bint wordt vaak tot De Nieuwe Zakelijkheid gerekend. Deze stroming vond zijn oorsprong in de jaren ’20 in en rondom het Bauhaus in Duitsland. Het Bauhaus was een opleiding voor beeldende kunstenaars, ambachtslieden en architecten. e naam, nieuwe zakelijkheid, is een vertaling van het Duitse ‘Neue Sachlichkeit’, voor het eerst in 1923 gebruikt door de directeur van het Museum te Mannheim, G.F. Hartlaub, om daarmee het streven aan te duiden van sommige schilders naar een volkomen objectief en statisch realisme, zonder enig spoor van idealisme of sentiment.  In het volgende stukje wil ik een aantal kenmerken van deze stroming bespreken en nagaan of deze ook daadwerkelijk in het verhaal terug te vinden zijn.

Kenmerken

-         Nuchtere, kernachtige, strakke, sobere en harde stijl

-         Weinig plaats voor gevoel

-         Eerbied voor de gewoonste dingen

-         Maatschappijkritiek

-         Scherpe tegenstellingen

Vergelijking met het boek

Een van de belangrijkste kenmerken van De Zakelijkheid zijn ongetwijfeld in ‘Bint’ te vinden. Het boek wordt namelijk op een erg afstandelijke manier beschreven. De zinnen zijn erg kort, vaak niet langer dan één regel, en vaak ook ouderwets, waardoor het boek soms koel overkomt. Daarnaast komen er zeer weinig bijvoeglijk naamwoorden voor in het boek, waardoor het lijkt alsof de schrijver een reportagestijl handhaaft. Uit de taal die gebruikt wordt, blijkt dat de schrijver weinig waarde hecht aan de vorm, maar meer aan de inhoud. Dit is te zien in onderstaande citaten:

‘’Ieder in zijn lokaal,’ zei hij tot de wachtenden in de leraarskamer. ‘Maar geen les en geen woord en geen vrij van twaalf tot twee. De school gaat dicht tot vier.’’

‘’ Opeens kwam er iets anders. Het was geen gedachte. Het was misschien een ingeving. Het kwam niet uit de as. Het kwam niet langs de spaken. Het kwam van heel ergens anders uit het wijde buiten. Hij keek op.’’

Ook is er weinig plaats voor gevoel in het verhaal. Karakters en personages worden niet of nauwelijks beschreven en ook emoties lijken wel een taboe. Als bijvoorbeeld van Beek zelfmoord pleegt, wordt dit door de hoofdpersoon de Bree zeer zakelijk en objectief beschreven. Van verdriet of andere gevoelens is absoluut geen sprake in het boek. Het volgende citaat illustreert dit:

‘’Jullie kùnt me niet kwaad maken. Jullie zult nooit iets van boosheid zien.’’

Daarnaast is maatschappijkritiek ook te vinden in ‘Bint’. Volgens Bint sluit het onderwijssysteem slecht aan op de eisen van de maatschappij. Daarom heerst er dus een stalen tucht op de school.

Ik vind dat Bint aan voldoende kenmerken voldoet om tot de Nieuwe Zakelijkheid gerekend te worden. Veel van bovenstaande kenmerken (zoals een strakke stijl, korte zinnen en weinig plaats voor gevoel) passen bij dit boek.

Bronnen

http://www.scholieren.com/keuzeopdracht/11331

http://www.scholieren.com/boekverslag/43801 (gebruikt voor de samenvatting)

Max havelaar

Boekverslag Donkere kamer van Damokles

Wat waren onze verwachtingen? In welke mate zijn deze uitgekomen?
Onze verwachting van het boek was dat het een spannend boek zou zijn. Toch konden we uit de titel niet veel opmaken, dus vroegen we aan Meneer Kroon waar het boek over ging. Meneer Kroon had verteld dat er een twist zou komen in het verhaal waardoor alles anders bleek te zijn dan dat het leek. Daardoor en omdat het boek inderdaad spannend was, waren we benieuwd wat er ging gebeuren en bleven we verder lezen. Het nadeel was wel dat we nu niet meer verrast waren door de verandering in het verhaal.

Titelverklaring
De donkere kamer verwijst naar het kamertje waar Henri Osewoudt de foto’s ontwikkelt. De foto’s spelen een belangrijke rol in het verhaal, omdat dit een van de belangrijkste manieren van verzet is door Osewoudt. Ook verwijst de titel naar de uitdrukking ‘Het zwaard van Damokles’, wat betekent dat er een continu dreigend gevaar is, wat je niet kan tegenhouden. Damocles was een hoveling die van zijn baas een dag koning mocht. Hij kreeg echter een zwaard boven zijn hoofd te hangen. Dit zwaard hing aan een paardenhaar, en het kon elk moment vallen. De dreiging was voor Osewoudt niet een zwaard, maar de foto’s die hij in de donkere kamer ontwikkelde.

Personages
De belangrijkste personages zijn Henri Osewoudt, Dorbeck, Ria en Marianne.

Henri Osewoudt:
Osewoudt is een lelijke, kleine en onzekere man. Omdat hij zo klein is mocht hij niet het leger in. Voor hem is Dorbeck een geweldige man, en hij ziet Dorbeck als zijn voorbeeld. Hij noemt zichzelf het mislukte exemplaar van Dorbeck.

Dorbeck: Erg mysterieus, lijkt sprekend op Osewoudt maar dan met mannelijkere trekken. Hij regelt alles tot in de puntjes en domineert Osewoudt.

Ria: Ze is de volle nicht van Osewoudt, en erg lelijk. Osewoudt en Ria zijn getrouwd. Ook heeft ze later een affaire met haar buurman, een NSB’er. Ze is heel egoïstisch.

Marianne: Ze is erg lief tegen Osewoudt, ze krijgen een relatie. Ze is een jodin, de rest van haar familie is afgevoerd door de Duitsers.

Setting:
Het verhaal speelt zich in Nederland af, in de plaatsen Haarlem, Lunteren, Amsterdam, Wageningen, Leiden, Voorschoten, Scheveningen en Den-Haag. Ook is Osewoudt kort in Engeland.

Perspectief

In de donkere kamer van Damokles wordt de personale vertelinstantie gebruikt. De lezer ziet alles door de ogen van Osewoudt. Ook zijn alleen Osewoudts gedachten bekend. Door dit perspectief wordt het boek extra spannend en zet de lezer na afloop van het verhaal vraagtekens achter wat hij gelezen heeft. Het is niet bekend of alles wat Osewoudt verteld heeft ook echt waar is.

Open plekken

De belangrijkste open plek in dit boek is het slot. Het is aan het eind van het boek onduidelijk voor de lezer of Osewoudt geestelijk gezond is en of alles wat hij heeft beschreven wel echt gebeurd is.

Een andere open plek is het moment dat Elly wordt opgepakt. Het is voor de lezer onduidelijk wat er met haar gebeurt.

Tijd

Het verhaal loopt van ongeveer 1932 tot 27 december 1945. Het staat in een chronologische volgorde en er is sprake van tijdsverdichting. Sommige gebeurtenissen beslaan relatief veel bladzijden, andere minder. Het ondervragen van Osewoudt bijvoorbeeld wordt uitvoerig beschreven.

Thema

Het thema van dit boek is: verzet in de oorlog. Het verhaal speelt zich af in de oorlog en gaat over de daden die zijn gepleegd in het verzet.

Motieven

In dit boek zijn enkele motieven te onderscheiden.

-                                                          Op zoek naar je eigen identiteit. Osewoudt is erg onzeker over zijn eigen identiteit. In Dorbeck ziet hij zijn grote voorbeeld.  Hij heeft er alles voor over om op hem te lijken.

-                                                          Machteloosheid.  Osewoudt is niet in staat zich vrij te spreken zonder de hulp van Dorbeck. Alleen deze is onvindbaar, dus staat Osewoudt machteloos.

-                                                          Foto’s en de Leica van Osewoudt. Als Osewoudt vast zit, is zijn enige hoop zijn Leica, waarop een foto van Dorbeck zou staan. Met de foto zou Osewoudt kunnen aantonen dat Dorbeck bestaat. Ook zijn de foto’s een motief, omdat ze het begin illustreren van het verzet van Osewoudt.

Persoonlijk oordeel

Doordat niet iedereen even ver was met het boek, was het lastig om het boek gezamenlijk te bespreken. In het vervolg kunnen we dus beter een datum afspreken, waarop iedereen het boek uit heeft. Van deze opdracht heb ik niet zo heel veel geleerd. Wel heb ik geleerd dat we in het vervolg duidelijke afspraken moeten maken. Het boek heeft leesniveau 4. Ik kon hier over het algemeen goed mee overweg. Wel moest ik op het begin wennen aan de vorm van de dialogen en het taalgebruik. Met het volgende boek wil ik insteken op leesniveau 4 of leesniveau 5. Ik wil sowieso nog Siegfried van Harry Mulisch lezen

Emotief argument

Wij vonden het niet echt een bijzonder boek, daar waren we het erg goed over eens. We lazen het gewoon en er was niet echt sprake van gevoelens die werden opgeroepen door het verhaal. Het was gewoon niet echt leuk, het werd later in het boek een beetje spannend maar verder zat er niet echt goede spanning in naar onze mening. Het was ook een beetje aan de dikke kant wat ook niet altijd positieve gevolgen heeft voor het plezier in het lezen van het boek. Misschien ligt dit ook een beetje aan het feit dat wij niet echt leesliefhebbers of boekenwormen zijn. Het was een goed boek, maar meer niet. Het was ook een beetje aan de dikke kant wat ook niet altijd positieve gevolgen heeft voor het plezier in het lezen van het boek.

Structureel argument

Naar onze mening zat er geen duidelijke structuur in het verhaal. Het begint met een stuk over Osewoudt en zijn leven voor de oorlog. Vervolgens gaat de rest van het boek eigenlijk over zijn leven tijdens de oorlog. Wij hadden niet het idee dat er echt sprake was van opbouw. Het boek werd niet veel spannender en er zaten niet echt onverwachte wendingen in het boek. Dit hadden wij wel iets meer verwacht.

Realistisch argument

We waren het er allemaal over eens dat het boek erg realistisch is. Het gaat over een man die leeft tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij zit in het verzet. De dingen die hij meemaakt zouden zo waar gebeurd kunnen zijn. Het feit dat er een ander personage is dat qua uiterlijk bijna identiek is aan de hoofdpersoon is misschien iets minder realistisch, maar het is wel interessant. Dorbeck is een belangrijk personage in het boek, maar je komt amper iets over hem te weten. Wij waren allemaal nieuwsgierig naar wie deze man precies was en wat zijn rol in het verdere verhaal zou zijn. Het boek is dus erg realistisch, wat wij interessant vonden.

Verlichtingsopdracht

De idealen van De Verlichting

In De Verlichting bestonden er een aantal idealen, zoals.

-         Verdraagzaamheid en godsdienstvrijheid

-         Meer invloed van het volk en een eerlijke verdeling van de macht

-         Vrijheid van drukpers en vergadering

-         Verbetering van onderwijs en opvoeding

In dit betoog wil ik ingaan op deze idealen en de vraag beantwoorden of deze idealen nu nog steeds van toepassing zijn.

Verdraagzaamheid en Godsdienstvrijheid

Verdraagzaamheid godsdienstvrijheid zijn vandaag de dag nog steeds erg belangrijk aspecten. Uit onderzoek in opdracht van SIRE blijkt dat twee op de drie (66 procent) Nederlanders vinden dat tolerantie de belangrijkste kernwaarde van ons land is. Ook zijn er diverse campagnes opgestart om de verdraagzaamheid in Nederland te vergroten. Zo heeft Sire, beter bekend als Stichting Ideële Reclame, afgelopen jaren nog een spotje uitgezonden voor meer tolerantie. Ook vinden veel mensen godsdienstvrijheid erg belangrijk. Het is nog steeds een van de klassieke grondrechten.

Meer invloed van het volk en een eerlijke verdeling van de macht

Ook dit ideaal is naar mijn mening nog steeds geldig. Burgers kunnen niet direct zelf het land besturen, maar wel indirect. Dat kunnen ze doen door hun stem uit te brengen als er verkiezingen zijn. Op deze manier hebben burgers wel degelijk invloed op het bestuur van het land. Ook bestaat er het zogenaamde burgerinitiatief. Dit houdt in dat een een kiesgerechtigde, met ondersteuning van 40.000 handtekeningen, een voorstel kan indienen om een bepaald onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer te laten plaatsen. Daarnaast pleiten sommige partijen voor meer invloed van de burger.

Vrijheid van drukpers en vergadering

In Nederland is dit ideaal vastgelegd in artikel 7 van de Nederlandse Grondwet. Daarin staat onder andere het volgende: Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet. Dit ideaal neemt nog steeds een belangrijke plek in. Geert Wilders bijvoorbeeld is kortgeleden vrijgesproken op groepsbelediging en het aanzetten tot haat en discriminatie, terwijl hij toch redelijk felle kritiek heeft geuit tegen de islam.

Veel van bovenstaande verlichtingsidealen worden nu dus nog steeds belangrijk gevonden en sommige zijn zelfs opgenomen in de wet. De filosofen en schrijvers uit die tijd hebben dus duidelijk hun sporen achtergelaten in de maatschappij van nu. 

De held - Jessica Durlacher

Boekverslag 'De held'

Algemene informatie

Auteur: Jesica Durlacher

Titel: De held

Plaats van uitgave: Amsterdam

Jaar van eerste uitgave: 2010

Aantal bladzijdes: 379

Genre: Psychologisch verhaal

Samenvatting

Het verhaal begint als Sara’s vader Herman overlijdt. Herman is joods en heeft de tweede wereldoorlog overleefd. Hij heeft zijn beide ouders echter nooit meer teruggezien. Na hermans dood gaan Sara en haar moeder Izebel naar Baden-Baden waar haar vader ereburger van de stad zal worden uitgeroepen en tijdens het diner hoort Sara van het bestaan van enkele brieven. Ze wil die graag opsporen omdat ze een boek over haar grootmoeder wil schrijven.

Binnen korte tijd daarna wordt Sara met geweld geconfronteerd. Als ze bijna wordt aangereden met een auto en ze de man iets achterna schreeuwt, keert de man terug en randt haar aan. Uiteindelijk wordt  de man gestopt door de komst van een voorbijkomende fietser, die Sara helpt.

Daarna wordt ze geconfronteerd met het feit dat haar in Amerika studerende zoon Mich ineens weet wat hij met zijn leven wil: hij gaat in Amerikaanse dienst naar Afghanistan. Sara, haar man Jacob en hun dochter, Tess, gaan samen naar Amerika om afscheid te nemen van Mich voordat hij op boothcamp gaat. Als ze weer terug zijn in Nederland worden ze ’s nachts overvallen in hun huis in Overveen. Twee gemaskerde mannen dringen hun slaapkamer binnen. Jacob wordt verwond en Tess weigert te vertellen wat er met haar in die nacht gebeurd is. Wanneer Sara in het verleden van haar vader duikt, vindt ze een pistool in de lade van zijn bureau. Ook stuit ze op een ordner waarin haar vader de rekeningen en de brieven van de verbouwing heeft bewaard. Hij heeft Ton Raaymakers, wiens vader in de oorlog een verrader was, de opdracht gegeven om een serre aan te bouwen, maar de kwaliteit daarvan is zo slecht dat hij de man vervolgt, wat uiteindelijk leidt tot de het faillissement van de man. Op de foto’s in de ordner herkent Sara Ton als haar verkrachter. Een werknemer van Ton heeft de sleutel van zijn moeder gehad, die Sara’s huishoudster is. Op een andere avond hoort Sara Tess aan Mich vertellen, wat er de nacht van de overval is gebeurd waardoor het wraakgevoel bij Sara begint te leven. Met haar vaders pistool vertrekt ze naar Tons huis om hem te vermoorden. Sara wordt op tijd weggehaald. Ton wordt doodgevonden. Omdat de familie niet wordt verdacht, vertrekken ze direct daarna naar Amerika, waar vooral Tess begint op te bloeien. Een dag voordat Mich weggaat naar het Midden-Oosten, belt hij zijn moeder op om het familiegeheim te vertellen. Op de dag toen Hermans ouders werden opgepakt, zat Herman achter een luik verstopt met een pistool. Hij had alleen niet de moed om de mensen die zijn ouders meenamen dood te schieten. Die machteloosheid heeft hem zijn hele leven achtervolgd.  Hij heeft zijn kleinzoon daarom ook ingeprent nooit die machteloosheid te laten overwinnen. Waar Mich zijn moeder enerzijds ziet falen, anderzijds niet zou hebben toegestaan dat zij de trekker zou overhalen, heeft hij die familietaak op zich genomen. Het blijkt dat hij Ton heeft vermoord.

Verwachtingen

Mijn docent heeft me dit boek aangeraden. Mijn verwachtingen waren dat het een spannend boek zou zijn.

Motieven en Thema

Thema: Oorlog. Hier draait het boek om. Alle dingen die gebeuren met Sara en haar familie zijn ontstaan uit de haat tegen de joden die er in de Tweede Wereldoorlog was en onder sommige mensen in onze tijd nog steeds heerst.

Een ander belangrijk element in het boek is dat Mich deel wil nemen aan het Amerikaanse leger en dus misschien wordt uitgezonden naar de oorlog.

Motieven: Het pistool, brieven, verhouding tussen ouder en kind

Nadat Sara’s vader is overleden, vindt ze zijn pistool onder zijn bureau. Het is een Wagner. De laatste woorden van Sara’s vader gingen over dit voorwerp. Daarom is het van grote waarde voor Sara. Ze neemt hem op een bepaald stuk in het boek mee en is van plan Raaymakers ermee te vermoorden. Dit doet ze uiteindelijk niet. Uiteindelijk blijkt dat Sara’s vader de Wagner vroeger ook bijna gebruikt heeft om zijn ouders te redden van een razzia, maar hij durfde niet.

Ook de brieven in dit boek vormen een motief. Allereerst zijn er de brieven die zijn bewaard van Zewa, Sara’s oma. Ook schrijft Mich brieven naar huis als hij weg is. Aan het einde van het boek is er nog de brief die Herman heeft geschreven naar zijn vriendje Mo, waarin hij vertelt over de razzia waarbij zijn vader en moeder zijn meegenomen

Een ander motief is de verhouding tussen een ouder en kind. Herman was vroeger heel beschermend voor zijn twee dochters. Hij was heel bang dat hen iets zou overkomen. Sara heeft dit overgenomen. Ze raakt in paniek als ze hoort dat Mich in het leger gaat en doet er alles aan om hem te stoppen.  

Beoordeling

Schrijfstijl

 Het boek leest over het algemeen makkelijk door. Kenmerkend zijn de gedachten van Sara, die ze op een hele aparte en bijzondere manier verwoord. ‘Bij het bericht dat Mich getekend had, dacht ik het voor het eerst: na iets afschuwelijks- een oorlog, een ongeluk, een moord, welk sterfgeval dan ook, een scheiding, een faillissement – hoefde je er echt niet op te rekenen dat het lot je voortaan zou sparen. Omdat je al zo getroffen was, of zoveel aan je hoofd had, of zoiets. Ellende kende geen genade, die voelde zich zeer wel thuis bij andere rottigheid.

‘Toen mijn vader nog leefde, had die tamelijk beklagenswaardige positie nog wel iets legitiems omdat ik die met hem deelde, maar met zijn dood, dringt het tot me door, is mijn alibi voor vrolijke wereldvreemdheid onherroepelijk onklaar gemaakt. ‘

Vertelperspectief

Een van de goede punten van dit boek vind ik het vertelperspectief. Je beleeft het verhaal door de ogen van de hoofdpersoon, Sara. Je komt veel van haar te weten, zoals haar gedachten en gevoelens. De verteller, Sara dus, vertelt het verhaal achteraf. Dit zorgt voor spanning, aangezien de lezer niet weet wat er gaat gebeuren, maar er wel hints worden gegeven dat er iets gaat gebeuren.

‘Hoe kon ik ook weten dat ik nog veel drastischer op de proef gesteld zou worden.’

Personages

Sara: De opvoeding die Sara heeft gehad is heel bepalend voor haar karakter. Ze is erg beschermend voor haar kinderen en wil graag weten wat er allemaal is gebeurd

Mich: Hij is vooral erg vasthoudend. Hij laat zich niet door zijn moeder overtuigen om niet in het leger te gaan. Ook blijkt zijn vasthoudendheid uit het feit dat hij uiteindelijk de trekker heeft overgehaald.

Tess: Tess is schuw en vooral na de overval erg in zichzelf getrokken. Ze wil niet vertellen wat er met haar is gebeurd.

Eindoordeel

Over het algemeen vond ik het een goed boek. Er zijn een paar goede punten, zoals het thema en het vertelperspectief. Ook het verhaal is goed opgebouwd en de motieven zijn sterk. Alle dingen die Sara en haar familie overkomen zijn met het verleden verbonden.

‘Beloof me, Mich, dat je je nooit door een situatie laat overrompelen zoals ik ben overrompeld, wees nooit machteloos zoals ik machteloos was. Ik hoop dat je sterk wordt. Dat je in staat zult zijn degenen die je lief zijn te beschermen. Dat je een vechter wordt.’ Dit is wat Herman tegen zijn kleinzoon zegt. Door dit gesprek gaat Mich deelnemen aan het leger als hij ouder is. Wel had ik het wat meer spanning in het boek verwacht.

Bronnen

http://bicat.bibliotheekmaasland.nl/iconen.html