Algemene informatie
Auteur : Ferdinand Bordewijk
Titel : Bint
Jaar van uitgave: 1934
Druk: staat niet vermeld
Aantal pagina’s: 78
Genre: Psychologische roman
Samenvatting
Als nieuwe leraar wordt De Bree aangenomen
op een middelbare school. Aan het hoofd staat directeur Bint. Volgens Bint
sluit het onderwijssysteem slecht aan op de eisen van de maatschappij. Na veel
kritiek van buitenaf worden er echter geen nieuwe leerlingen toegelaten, de
school sterft langzaam uit. Voor een betere aansluiting is hij van mening dat
het onderwijssysteem moet veranderen. Op deze school heerst dan ook een stalen
tucht, die vijf jaar tevoren is ingevoerd. Een ‘product’ van deze tucht is klas
4D (‘de hel’). Bint: "Die klas is uniek. Zo één heb ik er nog nooit kunnen
vormen, vóór deze." De Bree denkt dat hij mentaal en fysiek sterker is dan
de klas en verklaart hen de oorlog "zonder ophouden, het hele schooljaar
door ….". De voorgaande leraar van ‘de hel’ is er weggepest. De Bree past
zich, net als alle andere leraren , al snel aan het systeem van Bint aan en is
het met hem eens over de manier van lesgeven. Hij laat leerlingen op zaterdag
terugkomen en kleineert hen.
Na ontvangst van een slecht kerstrapport en dus verwijdering van
school, pleegt de leerling Van Beek zelfmoord. Bint wist dit van tevoren, maar
hij nam geen maatregelen. Er ontstaat een oproer onder de leerlingen, maar ‘de
hel’ slaat deze neer, geïnstrueerd door Bint. Op een stoïcijnse manier zegt
hij: "De school komt er beter uit te voorschijn. Aardbeving is meestal
bergvorming, en ons ontzag gaat naar de bergen.". Als tegenstanders van
Bint een opstand hebben op het schoolplein, wordt die neergeslagen door ‘de
hel’. De tegenstanders worden van school gestuurd, en de school is nu
gezuiverd.
Tijdens een schoolreis worden twee leerlingen door een medeleerlinge zwaar afgestraft, omdat ze, tegen de instructies in, hun eigen gang gaan.
Aan het einde van het schooljaar besluit De Bree toch les te blijven geven, waar hij eerst van plan was na 1 jaar te stoppen. Na de vakantie hoort hij dat Bint ontslag heeft genomen. Hij heeft zich het incident met Van Beek toch meer aangetrokken. Hierdoor blijkt dat Bint niet opgewassen was tegen zijn eigen systeem. Alle leraren zijn verslagen en Donkers neemt zijn plaats in. De Bree wil Bint thuis nog opzoeken, maar treft hem niet thuis. Klas 4D is overgegaan naar de examenklas, maar De Bree wil nog steeds geen vrede met hen sluiten. Het blijft oorlog.
Tijdens een schoolreis worden twee leerlingen door een medeleerlinge zwaar afgestraft, omdat ze, tegen de instructies in, hun eigen gang gaan.
Aan het einde van het schooljaar besluit De Bree toch les te blijven geven, waar hij eerst van plan was na 1 jaar te stoppen. Na de vakantie hoort hij dat Bint ontslag heeft genomen. Hij heeft zich het incident met Van Beek toch meer aangetrokken. Hierdoor blijkt dat Bint niet opgewassen was tegen zijn eigen systeem. Alle leraren zijn verslagen en Donkers neemt zijn plaats in. De Bree wil Bint thuis nog opzoeken, maar treft hem niet thuis. Klas 4D is overgegaan naar de examenklas, maar De Bree wil nog steeds geen vrede met hen sluiten. Het blijft oorlog.
De Nieuwe Zakelijkheid
Bint wordt vaak tot De Nieuwe Zakelijkheid
gerekend. Deze stroming vond zijn oorsprong in de jaren ’20 in en rondom het
Bauhaus in Duitsland. Het Bauhaus was
een opleiding voor beeldende kunstenaars, ambachtslieden en architecten.
e naam, nieuwe zakelijkheid, is een vertaling van het Duitse ‘Neue
Sachlichkeit’, voor het eerst in 1923 gebruikt door de directeur van het Museum
te Mannheim, G.F. Hartlaub, om daarmee het streven aan te duiden van sommige
schilders naar een volkomen objectief en statisch realisme, zonder enig spoor
van idealisme of sentiment.
In het volgende stukje wil ik een aantal kenmerken van deze stroming bespreken
en nagaan of deze ook daadwerkelijk in het verhaal terug te vinden zijn.
Kenmerken
-
Nuchtere,
kernachtige, strakke, sobere en harde stijl
-
Weinig
plaats voor gevoel
-
Eerbied
voor de gewoonste dingen
-
Maatschappijkritiek
-
Scherpe
tegenstellingen
Vergelijking met het boek
Een van de belangrijkste kenmerken van De Zakelijkheid zijn
ongetwijfeld in ‘Bint’ te vinden. Het boek wordt namelijk op een erg
afstandelijke manier beschreven. De zinnen zijn erg kort, vaak niet langer dan
één regel, en vaak ook ouderwets, waardoor het boek soms koel overkomt.
Daarnaast komen er zeer weinig bijvoeglijk naamwoorden voor in het boek,
waardoor het lijkt alsof de schrijver een reportagestijl handhaaft. Uit de taal
die gebruikt wordt, blijkt dat de schrijver weinig waarde hecht aan de vorm,
maar meer aan de inhoud.
‘’Ieder in zijn lokaal,’ zei hij tot de
wachtenden in de leraarskamer. ‘Maar geen les en geen woord en geen vrij van
twaalf tot twee. De school gaat dicht tot vier.’’
‘’ Opeens kwam er iets anders. Het was geen
gedachte. Het was misschien een ingeving. Het kwam niet uit de as. Het kwam
niet langs de spaken. Het kwam van heel ergens anders uit het wijde buiten. Hij
keek op.’’
Ook is er weinig plaats voor gevoel in het verhaal. Karakters en
personages worden niet of nauwelijks beschreven en ook emoties lijken wel een
taboe. Als bijvoorbeeld van Beek zelfmoord pleegt, wordt dit door de
hoofdpersoon de Bree zeer zakelijk en objectief beschreven. Van verdriet of
andere gevoelens is absoluut geen sprake in het boek. Het volgende citaat illustreert
dit:
‘’Jullie kùnt me niet kwaad maken. Jullie zult nooit iets van
boosheid zien.’’
Daarnaast is maatschappijkritiek ook te
vinden in ‘Bint’. Volgens Bint sluit het
onderwijssysteem slecht aan op de eisen van de maatschappij. Daarom heerst er dus een stalen tucht
op de school.
Ik
vind dat Bint aan voldoende kenmerken voldoet om tot de Nieuwe Zakelijkheid
gerekend te worden. Veel van bovenstaande kenmerken (zoals een strakke stijl,
korte zinnen en weinig plaats voor gevoel) passen bij dit boek.
Bronnen
http://www.scholieren.com/boekverslag/43801
(gebruikt voor de samenvatting)
