Een schitterend gebrek - Arthur Japin

Een schitterend gebrek

Algemene informatie

Auteur: Arthur Japin

Titel: Een schitterend gebrek

Plaats van uitgave: Amsterdam

Jaar van uitgave: 2006 (24^e druk)

Jaar van eerste uitgave: 2003

Aantal pagina’s: 235

Genre: Historische roman/ Psychologische roman

Samenvatting

Lucia wordt geboren in 1728 in het prachtige Pasiano. Haar moeder en vader zijn daar bediende van een gravin en Lucia heeft een heel onbezorgde jeugd. Eigenlijk gebeurt er nooit zo heel veel en Lucia lijdt een rustig leventje. Dit is natuurlijk tot op een bepaald moment. Voor de bruiloft van de dochter van de gravin in 1742 (Lucia is nu dus 14) komen als gasten vanuit Venetië onder anderen de broers Francesco en Giacomo Casanova, twee jongens uit hogere kringen. Lucia heeft vanaf het eerste moment dat ze Giacomo ziet al een oogje op hem en uiteindelijk ontbloeit tussen Lucia en Giacomo voor beiden hun Grote Liefde. Giacomo moet echter voor een tijdje weg en hij laat Lucia alleen achter in Pasiano. Ze beloven elkaar trouw en leggen hun toekomstplannen vast. Ze besluiten zich over een halfjaar te verloven en uiteindelijk een paar maanden later te trouwen.

Na Giacomo’s vertrek krijgt Lucia een Franse huisonderwijzer om haar voor te bereiden op haar omgang met de hogere kringen. Lucia verbaast iedereen met haar pienterheid en verbluffende ijver. Ze vordert snel en hoe meer ze leert, hoe ijveriger ze wordt. Ook de gravin is blij verrast, maar waarschuwt Lucia wel voor het leven in de Venetiaanse hogere klasse. Ze zegt dat alles er om uiterlijk en voorkomen gaat. Als je er wat dat betreft niet bij hoort, dan ben je helemaal niets en wordt je met de nek aangekeken.
Dan gebeurt er iets dat Lucia’s rustige leventje kompleet op z’n kop zet. Niet lang voordat Giacomo terugkeert, slaat het noodlot toe. De huisonderwijzer van Lucia krijgt de pokken en sterft ondanks de goede zorgen van Lucia. Helaas heeft ze niet al te goed uitgekeken met de hygiëne en is zelf ook besmet geraakt. Lucia weet van te voren wat er gaat gebeuren en laat zich aan armen en benen aan bed vastbinden. Zo voorkomt ze dat ze de jeukende bulten openkrabt. Haar voorbereidingen werken redelijk, alleen haar gezicht heeft het moeten ontgelden. Als ze later in de spiegel kijkt ziet ze dat haar gezicht helemaal onder de littekens zit. Het stort haar in een hevige tweestrijd: moet ze wegvluchten van Pasiano om zo de carrière van haar geliefde te redden (ze moest namelijk denken aan waar de gravin haar voor gewaarschuwd had) of moet ze wachten tot Giacomo terug komt en hem laten oordelen? Uiteindelijk kiest ze voor het eerste. Ze gaat er vandoor en laat haar moeder een verhaal ophangen dat ze er met één van knechten vandoor is gegaan. Wat ze niet beseft is dat haar “verraad” Giacomo’s wereldbeeld verbitterd waardoor hij nooit meer lief zal hebben zoals hij van haar heeft gehouden.
Voor Lucia begint nu een zwerftocht door Italië. Ze wil een nieuwe levensweg inslaan en voortaan noemt ze zich Galathee de Pompignac. Tijdens haar werk bij een familie in Bologna ontmoet ze Zelide, een Franse gravin, die zich opwerpt als Galathees beschermvrouw. Zelide vertegenwoordigt de opkomende Romantiek en bepleit sterk te vertrouwen op de intuïtie in plaats van op het verstand, iets heel anders dan Galathee van haar leermeester heeft geleerd. Met Zelide trekt Galathee als haar secretaris verder op. Galathee trekt in bij Zelide in haar kasteel in Vincennes, dichtbij Parijs. Voor Galathees karaktervorming zijn dit heel belangrijke jaren. Ze leert erg veel van Zelide. Helaas wordt ook Zelide ernstig ziek en overlijdt. Galathee besluit ditmaal naar het Noorden te reizen. Ze wil graag naar Amsterdam omdat ze heeft gehoord dat het een tolerante stad is. Ze hoopt hierdoor minder op haar littekens aangekeken te worden.
Eenmaal in Amsterdam aangekomen gaat het helaas anders dan gepland. Door de economische achteruitgang en door haar verminkte uiterlijk lukt het Galathee niet een baan te vinden in Amsterdam. Zo belandt ze ten slotte in een bordeel. Het is een hard bestaan. Door haar verminkte gezicht is ze vaak gedwongen klanten van het laagste allooi tegen een minimaal tarief te accepteren. Even komt er een lichtpuntje in deze harde tijd te komen wanneer een welgestelde en aardige jood haar als privé-prostituee in zijn appartement onderbrengt. Galathee wist echter niet dat seks tussen joden en niet-joden bij de wet verboden is in Amsterdam. De twee worden betrapt en door de politie van hun bed gelicht. Galathee komt voor straf twee jaar in het spinhuis terecht. Een afschuwelijk verblijf. De prostituees worden er in kooien tentoongesteld terwijl zij moeten spinnen als taakstraf. Tegen een bescheiden entree mag het publiek hen naar hartelust uitschelden en beledigen. Gelukkig weet ze zich ook door deze harde tijd heen te slaan. Ze zit haar tijd uit en gaat daarna weer terug de prostitutie in. Haar leven neemt nu eindelijk een gunstiger wending als ze haar werk gesluierd gaat doen. Deze geheimzinnige uitstraling heeft een positief effect op de klandizie, die dan ook sterk stijgt. Galathee krijgt zelfs een heel comfortabel leven wanneer ze een aantal vaste klanten onder de Amsterdamse bovenklasse krijgt. Een van deze mannen stelt haar tijdens een uitje een Frans sprekende gast voor: le Chevalier de Seingalt. Zij herkent in hem vrijwel meteen haar vroegere geliefde Giacomo. Maar door haar sluier en haar andere naam merkt Giacomo totaal niet dat het zijn jeugdliefde is die nu voor hem staat. Wel maakt hij haar het hof en er groeit een intensief contact tussen de twee. Ze voeren intrigerende gesprekken, onder andere over trouw en ontrouw van vrouwen en mannen. Deze gesprekken balanceren telkens op de rand tussen onthulling en geheimhouding. Galathee kan het niet aan te vertellen wie ze is en zelfs als de twee het bed induiken houdt ze haar sluier om. Iets later vertrekt Giacomo uit Amsterdam voor zaken. Als hij al in de koets zit verspreekt Galathee zich en laat de naam van Lucia vallen, die Giacomo nooit genoemd heeft. Giacomo is natuurlijk verbijsterd. Hij gaat zo snel als zijn werk het toelaat naar Amsterdam terug en vraagt Galathee om opheldering. Ze redt zich uit de situatie door hem per brief te melden, dat zij deze Lucia toevallig heeft leren kennen en dat die op bepaalde avonden in een bordeel te vinden is. Verder vertelt ze hem dat ze dringend de stad uit moet en hem in Amsterdam waarschijnlijk niet meer zal ontmoeten. Intussen gaat Galathee ongesluierd op de afgesproken tijd in het bordeel staan. Giacomo gaat naar de aangegeven plaats en treft daar de verlepte en mismaakte Lucia aan. Hij is geschokt. Giacomo praat even met haar en beseft dan dat hij haar vroeger groot onrecht heeft aangedaan door haar te verlaten. Aan Galathee stuurt hij een brief met geld om haar te bedanken en een verslag van zijn bevindingen.Galathee blijkt intussen zwanger te zijn. Van wie is niet goed vast te stellen, maar vermoedelijk is het het kind van Giacomo. Het geld dat Giacomo haar had toegestuurd gebruikt Galathee voor een overtocht per boot naar Amerika. Dit doet ze samen met een van haar vaste klanten, een twintig jaar oudere Amerikaanse handelsman.Uit het nawoord blijkt dat Galathee in Amerika met hem getrouwd is en dat ze samen drie kinderen hebben gekregen. Galathee overleefde haar man dertig jaar en overleed in 1802, 74 jaar oud.

Verwachtingen

In de 4^de klas hebben we met Nederlands een paar bladzijdes van dit boek doorgenomen. Het verhaal sprak me meteen erg aan en heeft daardoor altijd op mijn nog-te-lezen-lijstje gestaan. Mijn verwachtingen waren dus hoog. Het leek me een erg mooi en ook wel ontroerend boek

Thema

Het thema van een Schitterend Gebrek is overduidelijk de liefde. Japin beschrijft de liefde tussen Giacomo en Lucia en hoe die eigenlijk altijd is blijven bestaan, zelf als ze niet bij elkaar zijn.

Motieven

Sluier/jezelf bedekken: Een tijd na Lucia’s verminking begint ze een sluier te dragen. Dit ervaart ze niet als een beperking, maar juist als een vrijheid.

‘’Door mij op die manier in te perken, ervoer ik een vrijheid die ik mij alleen uit mijn vroegste jeugd herinnerde. Sinsdien leef ik als herboren. Zolang ik door anderen niet gezien word, bekijk ik ook mijzelf niet meer. Verlost van het beeld dat ik van mezelf heb, kan ik mij weer zonder gevaar in de wereld begeven, zoals een kind onder de grote mensen.’’

Dood: Een ander motief in Een schitterend gebrek is de dood. In de loop van het verhaal vertelt Lucia over een zeeman die zodra hij weer aan wal komt, bij haar ‘van het leven komt proeven’. Deze matroos vertelt Lucia hoe hij eens bij zwaar weer in het water terecht kwam en hoe hij na een tijd, toen hij haaien zag naderen, de moed opgaf. Dit gaf hem op een of andere manier een enorme rust. Lucia vertelt na dit fragment dat ze dit volkomen begrijpt en ze haalt dit gevoel later in het verhaal opnieuw aan.

Gevoel vs verstand: Het verhaal speelt zich af in De Verlichting. In deze begon men steeds meer waarde te hechten aan het verstand en steeds minder aan het gevoel. De ‘strijd’ tussen deze twee komt meerdere malen naar voren in het boek. Lucia wordt als het ware vaak heen en weer geslingerd. Als ze het besluit neemt Giacomo te verlaten, laat ze zich leiden door het verstand. En ook wanneer ze Giacomo voor de tweede keer tegenkomt, kiest ze voor de rede. Ze besluit hem niet te vertellen wie ze werkelijk is. Zélide probeert haar echter in te laten zien dat gevoel en intuïtie minstens zo belangrijk zijn en dat veel mensen te veel waarde hechten aan de rede.

Beoordeling

Schrijfstijl

Het verhaal is erg mooi geschreven. Het taalgebruik is niet lastig en de zinnen niet lang, wat de leesbaarheid van dit boek verhoogt. De schrijver gebruikt een aantal woorden, waardoor je echt in de tijd wordt meegetrokken. Vooral Lucias jeugd heeft de schrijver erg mooi weergegeven. Het lijkt haast sprookjesachtig:

‘’Ik herinner mij geen grenzen. Pasiano, het landgoed waarop ik werd geboren, strekte zich zover je kon kijken uit over de heuvels. De deuren stonden altijd open. Ik mocht alle kanten op. Uren kon ik lopen zonder te hoeven verlaten wat mij vertrouwd was. Mijn ouders maakten zich dan ook geen zorgen. ’S Ochtends, als ik een vogel achternazat of een vlinder, konden zij mij met een gerust hart uit het zicht laten verdwijnen, want tegen de middag lokten de geuren die zich vanuit de keukens over de  velden verspreidden, mij toch altijd wel naar huis. Vroeg raakte ik bevriend met de paarden in de wei, en na verloop van tijd lieten zij toe dat ik hen bereed naar de natuur, met mijn hielen in hun flank en houvast aan hun manen.’’

Tijd

Het verhaal speelt zich af in de 18^e eeuw, een groot deel zo rond 1750. Deze tijd is erg van belang voor dit boek. De 18^e eeuw is namelijk de tijd van De Verlichting. In deze tijd werd de rede steeds belangrijker. Het gevoel kwam op de tweede plek te staan. De botsing tussen rede en gevoel wordt vaak in dit boek aangehaald, zoals ik al heb behandeld bij de motieven van dit boek.

Het boek is niet chronologisch. Vooral op het begin wordt er vaak afgewisseld tussen het heden en het verleden. Het boek begint in Amsterdam. Lucia vertelt hoe ze monsieur de Seingalt ontmoet. Hierna ‘springt’ Japin over op het beschrijven van de jeugd van Lucia, de eerste ontmoeting met Giacomo en het ontstaan van hun liefde voor elkaar.  Tussendoor wordt de lezer ook nog mee teruggenomen naar het heden in Amsterdam.

Vertelperspectief

Het perspectief dat de schrijver gebruikt is het ik-perspectief. De verteller is Lucia, die zichzelf later Galathée noemt. Door het gebruik van dit perspectief bereikt de schrijver een bepaald medeleven bij de lezer. Doordat je als lezer alle gedachten, ideeën en gevoelens van Lucia meekrijgt, kun je je een stuk beter in haar verplaatsen en in de nogal rationele keuze die ze maakt, namelijk Giacomo verlaten en zelf de weide wereld intrekken. Ook maakt dit vertelperspectief het de schrijver mogelijk bepaalde filosofische ideeën van Lucia met de lezer te delen.

Eindoordeel

Een Schitterend Gebrek is het mooiste boek dat ik tot nu toe voor mijn literatuurlijst van Nederlands heb gelezen. Vooral de verhaallijn sprak me erg aan. Het is totaal niet cliché. Ik had bijvoorbeeld verwacht dat het toch nog wel een vrolijke afloop zou hebben. Dit is echter niet het geval. Lucia besluit Giacomo niet de waarheid te vertellen en haar ware identiteit verborgen te houden. Deze treurige afloop vind ik echt een pluspunt. Hoewel de verhaallijn erg mooi is, vond ik de gebeurtenissen af en toe onrealistisch. Bij hun ontmoeting in Amsterdam herkent Giacomo Lucia bijvoorbeeld niet. Ik kan me niet voorstellend dat dit in het echt ook gebeurd zou zijn.

Een ander goed punt van dit boek is het perspectief. Doordat de schrijver in de huid kruipt van Lucia, krijg je als lezer begrip en zelfs respect voor haar en de keuzes die ze heeft gemaakt. Ook al is ze verminkt, ze blijft doorgaan en laat zich niet leiden door wat mensen van haar vinden.

Het beste is de manier waarop de schrijver het verhaal heeft weergegeven. Er zijn eigenlijk twee verhaallijnen: Lucia in het heden en Lucia in het verleden. Om Lucia in het heden te kunnen snappen moet je eerst meer hebben gelezen over haar verleden. Het verhaal begint met Lucia in het heden. Voor de lezer is het nog erg onduidelijk waar het verhaal nou precies over gaat. Je wilt meer weten over wat haar naar Amsterdam heeft gebracht en wat ze allemaal heeft meegemaakt. Door middel van flashbacks naar Lucia’s gelukkige jeugd op Pasiano krijgt te lezer steeds meer inzicht in haar persoonlijkheid. Door deze afwisseling wordt er een bepaalde spanning opgebouwd. Als de schrijver weer ‘overstapte’ op het heden vond ik dat erg jammer. Ik wilde juist meer weten van haar jeugd en wat ze allemaal had meegemaakt. Hierdoor lees je het boek in ‘één ruk’ uit.

Kortom: een erg bijzonder en mooi boek. Ik zou het iedereen aanraden om te lezen.

Bronnen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Een_schitterend_gebrek

http://www.8weekly.nl/artikel/849/arthur-japin-een-schitterend-gebrek-de-vlinders-en-het-verstand.html

http://tamarapaas.webs.com/Een%20Schitterend%20Gebrek.pdf